«سروش» زیارتنامه‌ای را «مرام‌نامه شیعیان غالی» می‌داند که در آن حدود ۳۰۰ بار بحث از خدا و توحید را داریم!
تاریخ انتشار: ۱۲ مهر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۸۱۸۴۴۹
همایش بین‌المللی الهیات زیارت توسط بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی و انجمن علمی فلسفه دین ایران با همکاری مراکز مختلف دانشگاهی داخلی و خارجی در آبان ۱۴۰۲ برگزار خواهد شد. حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدکاظم طباطبائی (دانشیار دانشگاه قرآن و حدیث و رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث) سخنرانی با عنوان «حقیقت زیارت و توحید محوری در زیارت معصومان(ع)» در چهارمین پیش‌نشست این همایش داشت که در ادامه آن را از نظر می‌گذرانید.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در جست‌وجوی معنای زیارت
در بحث زیارت، ما در زبان فارسی عبارت‌های متفاوتی به کار می‌بریم که «زیارت رفتن»، «زیارت کردن»، «زیارت‌نامه خواندن» و «زیارت» از این دست هستند که برخی ناظر بر «قصد و حرکت» است که در میان غربی‌ها «سفر زیارتی» از این نظر بیشتر مورد بحث قرار می‌گیرد. به عبارتی سفر به عنوان هویت زیارت در نظر گرفته شده است. از نظر عامه مردم، زیارت قرب فیزیکی به مزور و بوسیدن ضریح است؛ گویی که تا ضریح بوسیده نشود، زیارت محقق نمی‌شود. البته برخی نیز که خیلی زیارت‌نامه خوان هستند طوری به مردم و هجومشان به سمت ضریح نگاه می‌کنند، که گویی مردم از مقوله زیارت پرت هستند و زیارت آنی است که ما انجام می‌دهیم که این نگاه نیز درست نیست.
در جست‌وجوی واژگانی، «ابن فارس» در «معجم مقاییس اللغه» زمانی که می‌خواهد زیارت را معنا کند، می‌گوید زیارت یک بن‌مایه بیشتر ندارد و آن هم گونه‌ای میل و تمایل همراه با عدول از گروه مقابل است. به عبارتی در دل زیارت یک تمایل و ارتباط قلبی را در نظر گرفته و یک برائت نیز در کنارش است.
در «مصباح المنیر» وقتی که به اینجا می‌رسد چون «زیارت» با «زور» و «تزویر» و این‌هاست، بحث‌ها خیلی متفاوت و متنوع است. آنجا «قصد کردن» را ملاک دانسته است و می‌گوید هر نوع دیدار و رفتن، زیارت نیست. به نظر می‌رسد «میل»، «تمایل» و «ارتباط قلبی» میان زائر و مزور رکن اصلی زیارت است و حقیقت زیارت این است. اتفاقاً در روایت‌های ما نیز هست که برای زیارت کوتاه امام حسین(ع)، انسان اگر همان طور که روی زمین خوابیده و دراز کشیده، اگر بگوید «صلی الله علیک یا اباعبدالله» این زیارت به حساب می‌آید. به تعبیری «تمایل» اینجا ملاک است و نه «رفتن».
مراتب زیارت، از «میل» تا «هم‌افزایی»
به نظر می‌رسد ما اگر بخواهیم حقیقت زیارت را کشف کنیم، باید بگوییم زیارت لایه‌ها و مراتبی دارد که این لایه‌ها و مراتب روی همدیگر سوار می‌شود و هیچ کدام مرحله قبلی خودش را نفی نمی‌کند. مرتبه نخست همان «میل» و نحوه ارتباط قلبی بین زائر و مزور است. این خودش زیارت است، حتی اگر فرد در بستر خواب باشد. مرتبه دوم «قصد» است که در مصباح المنیر به آن اشاره شده است، یعنی قصد و حرکت کردن به سوی مزور. مرتبه سوم «دیدار» است که در روایت‌ها ما، «تزاورو او تلاقوا» (به دیدار یکدیگر بروید و با هم نشست و برخاست کنید) ناظر بر همین است. مرتبه چهارم «حضور» و در هم‌تنیدگی و همسانی است. بالاترین مرتبه که بر همه این‌ها مترتب می‌شود، «هم‌افزایی» معرفتی است که در آن زیارت‌نامه‌ها بروز و ظهور دارد.
گاهی اوقات به مکان‌های زیارتی که نگاه می‌کنیم، می‌بینیم افراد زمانی که سر [مزار] امام رضا(ع) یا حضرت سیدالشهدا(ع) هستند، ناخودآگاه قلب رئوفی پیدا می‌کنند، مثل اینکه حضور در آن محل به انسان یک قلب رئوف عطا می‌کند و این ارتباط قلبی، اثرش را روی انسان می‌گذارد. من خودم به حال آن‌ها غبطه می‌خورم. مرحوم آقای احمدی میانجی خیلی محکم می‌گفت انسان وقتی وارد می‌شود، حضور امام را احساس می‌کند. به تعبیری این مسئله یک چیز ملموس برای خود ایشان بود. حتی در احوالات برخی از بزرگان آمده است که اگر آن احساس در آن‌ها پدید نمی‌آمد، برمی‌گشتند.
این مراتب و لایه‌ها، هر کدام یک ارزش دارد. شاید شایسته‌ترین آن‌ها در زیارت اربعین ظهور و بروز پیدا می‌کند. در ایامی که به خصوص پیاده‌روی چند سالی است که رسم شده است، از یکی دو هفته پیش از اینکه این مراسم شروع شود، آن شوق و ذوق و میل و صحبت و حتی گپ زدن‌های تکراری به حدی دلنشین است که همه و همه نشان از تمایل قلبی دارد. از آن طرف، حرکت و قصد و دیدار، مراتب بعدی آنجا می‌شود.
از این‌ها که بگذریم، آن فردی که می‌گوید من زیارت نکرده‌ام و باید خودم را به ضریح برسانم، این مسئله شدت تمایل و شوقش را نشان می‌دهد. این رفتار حقیقتاً مرتبه خوبی از زیارت است و نباید به آن نگاه عوامانه‌ای داشت.
زیارت‌نامه‌های مأثور، نمونه بالاترین مرتبه زیارت
اما بالاترین مرتبه که حقیقت زیارت‌ها در آن متجلی می‌شود در زیارت‌نامه‌های مأثوری است که از معصوم(ع) به ما رسیده است. ما دو نوع زیارت‌نامه دارم: یکی زیارت‌نامه‌هایی است که علما در آن تمایلات قلبی و حاجات خود را بیان کرده‌اند اما یک زیارت‌نامه‌هایی نیز که مأثور است، شما می‌بینید فضا خیلی فضای معرفتی و خاص است. من در مقاله‌ای که برای صدمین سال نگارش مفاتیح ارائه دادم، آنجا توحیدمحوری را در زیارت جامعه بررسی کردم. در زیارت جامعه که برخی همچون سروش آن را مرام‌نامه شیعیان غالی نام می‌نهد، ما حدود ۲۰۰ وصف از اهل بیت(ع) داریم و حدود ۳۰۰ بار بحث از خدا و توحید را داریم. به عبارتی اگر این زیارت یک ویژگی برای اهل بیت(ع) بیان می‌کند، می‌فرماید همین ویژگی را نیز خدا به شما اعطا کرده است. «عصمکم الله» یعنی حتی «عصمت» را نیز خدا به شما داده است. به گونه‌ای که در زیارت‌نامه‌های مأثور، توحیدمحوری خیلی بارز است.
من برای این نشست، زیارت «امین‌الله» را از این نظر بررسی کردم و دیدم ۶۶ بار حرف از توحید است طوری که انگار این زیارت بیش از آنکه زیارت امیرالمؤمنین(ع) یا امام معصوم(ع) باشد، شما حضور خدا و محور بودن او را در این زیارت‌نامه می‌بینید. حتی ما در این زیارت‌نامه‌های مأثور می‌بینیم خواسته‌هایمان نیز از خداست یعنی همه چیز خداست و غیر خدا چیزی نیست. یعنی در زیارت‌نامه‌های مأثور ما برخلاف سایر زیارت‌نامه‌ها می‌بینیم میل قلبی و قصد و توجه و حرکت به امام معصوم(ع) است ولی متن و معرفت نسبت به خدای تبارک و تعالی است.
منبع: روزنامه قدسمنبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: زیارت نامه ها حقیقت زیارت ارتباط قلبی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۸۱۸۴۴۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تونس حوزه هنری را نماینده تئاتر ایران می‌داند/مفاهیم مشترک تئاتری
به گزارش خبرنگار مهر، نمایش «آلاء» به نویسندگی و کارگردانی محمد کاظم‌تبار در ادامه اجراهای بین‌المللی خود، این‌بار از سوی مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری، در هفته دوم اردیبهشت در جشنواره مونودرام کارتاژ تونس روی صحنه می‌رود. به بهانه این اجرا کوروش زارعی مدیر مرکز هنرهای نمایشی به ارایه توضیحاتی درباره این مرکز و فعالیت‌های آن در عرصه بین‌المللی، پرداخت.
وی درباره فعالیت‌های بین‌المللی مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری، یادآور شد: سال‌ها بود که ما بحثی را در حوزه هنری انقلاب اسلامی مطرح می‌کردیم اما هر بار که مطرح می‌شد، به نتیجه نمی‌رسید. گرچه سال‌ها قدم‌هایی جسته و گریخته برداشته شد اما آنطور که باید اتفاقی نمی‌افتاد. بحث مورد نظر این بود که حوزه هنری، هنرمندان حوزه هنری و توان تولید حوزه هنری به جایی رسیده است که ما باید کم کم بتوانیم به کشورهای مختلف؛ به ویژه کشورهای همسایه و کشورهای مسلمان، آثار خود را ارایه دهیم. آن هم به ۲ دلیل مهم، اول توجه به مساله جهاد تبیین است که رهبری نیز به آن تاکید دارند و دلیل دیگر سخنی است که امام خمینی (ره) سال‌ها به آن تاکید داشتند و می‌فرمودند که ما باید انقلاب‌مان را به جهان صادر کنیم. در طول ۴۵ سالی که از انقلاب گذشته است، هنرمندان حوزه هنری در رشته‌های مختلف اعم از سینما، ادبیات، شعر، تجسمی و هنرهای نمایشی به جایی رسیده‌اند که توان انتقال تجربیات و دانش خود به کشورهای همسایه و مسلمان و فراتر از آن، حتی کشورهای اروپایی را دارند، اما همواره نبود بخش بین‌الملل در حوزه هنری به عنوان یک خلاء محسوب می‌شد. ما سال‌ها می‌گفتیم که باید یک بخش بین‌الملل در حوزه راه‌اندازی شود، چراکه هنرمندان حوزه هنری باید فراتر از ایران، فعالیت کنند.
اتفاقات خوبی در چند سال اخیر در بخش بین‌الملل رقم خورد
زارعی ادامه داد: این صحبت‌ها ادامه داشت، تا بالاخره در دوره جدید هم، ما این مساله را با آقای دادمان و مدیران جدید حوزه هنری مطرح کردیم. صحبت‌ها نتیجه داد و حالا چند سالی است که بخش بین‌الملل در حوزه هنری تاسیس شده و در حال فعالیت است. اتفاقات خوبی در چند سال اخیر در بخش بین‌الملل رقم خورد، به عنوان مثال ما در کشورهای سوریه و عراق دفتر راه‌اندازی کردیم و به کشوری چون لبنان رفت و آمد زیادی داشتیم. این رفت‌وآمدها روز به روز بیشتر شد به طوری که ما در عراق، لبنان و سوریه شب شعر برگزار کردیم و کم کم اتفاقات هنری رقم خورد و هنرمندان عرصه تجسمی ما نیز، به کشورهای مذکور اعزام شدند.
مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری با اشاره به اینکه از سال ۹۵ به عنوان مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری منصوب شده است، توضیح داد: در این مرکز حرکتی بین‌الملل را با برگزاری همایش بین‌المللی تئاتر مردمی پیاده‌روی اربعین با عنوان «روایت راهیان»، آغاز کردیم. هفت دوره آن از سال ۹۵ تاکنون برگزار شده است. هر سال نزدیک به ۱۵۰ تا ۲۰۰ نفر از هنرمندان آیینی را انتخاب می‌کردیم، ۲ روز در نجف، چهار روز در مسیر کربلا، سه تا چهار روز در شهر کربلا هنرهای نمایشی به زبان‌های فارسی، ترکی و عربی اجرا می‌شد. بعد از راه‌اندازی بخش بین‌الملل در حوزه هنری، سعی کردیم که با کشورهای مسلمان و عربی، ارتباطات بیشتری پیدا کنیم. من تجربیاتی را سال‌ها در کشور عراق و به مدت سه سال در کشور سوریه داشتم، آن تجربیات برای رقم‌زدن ارتباطات موثر به ما کمک کرد و ما با هنرمندان تئاتر سوریه و یمن و عراق و تونس ارتباط گرفتیم. این ارتباطات باعث شد که سال ۱۴۰۰، ما از بخش بین المللی حوزه هنری با نمایش «عِندَ ما تَنتَهی تُسقُط» که دارای موضوع و محتوا ضدصهیونیستی است، در جشنواره‌های «جندو» و «کاف» کشور تونس شرکت کنیم. این نمایش در این ۲ جشنواره اجرا شد، رتبه و جوایزی زیای دریافت کرد و عنوان نمایش برگزیده به مفهوم مطلق را از آن خود کرد. درضمن، در این اعزام و شرکت، ما با هنرمندان تونس ارتباطات بیشتری پیدا کردیم.
تئاتر حوزه هنری و تئاتر ایران می‌تواند در جشنواره‌های آسیایی، اروپایی و آفریقایی حضور پیدا کند
وی با بیان اینکه ارتباطات ما با کشور تونس، به عنوان یکی از کشورهای مهم آفریقایی-عربی که دارای اعتبار و جزو رسمی‌ترین جشنواره‌های تئاتری کشورهای عربی و مسلمان است، بسیار مهم و ارزشمند بود، گفت: سال ۱۴۰۱ گروه تعزیه‌ای را به جشنواره تئاتر صحرایی در یکی از استان‌های جنوبی تونس اعزام کردیم. این گروه، بهترین‌های تعزیه ایران بودند و در رقابت با ۳۰ کشور دنیا توانستند با اجرای تعزیه حضرت حر، عنوان کار برگزیده به مفهوم مطلق را کسب کنند. سال گذشته نیز، «اسب قاتلین» به کارگردانی سیدمحمدهادی هاشم‌زاده از هنرمندان استان فارس، برگزیده مفهوم مطلق دوره چهل و یکم جشنواره تئاتر فجر شد. پس از اجراهای موفق و پرتماشاگر در شیراز، ما این کار را برای اجرا در تونس انتخاب کردیم و به جشنواره «کارتاژ» اعزام شد؛ جشنواره «کارتاژ» بزرگترین و معتبرترین جشنواره تئاتر تونس است. امسال نیز نمایش «آلاء» از طرف بخش بین‌الملل حوزه هنری به هفتمین جشنواره بین‌المللی مونودرام «کارتاژ» تونس اعزام شده است. این نمایش قرار است از ۶ تا ۱۳ اردیبهشت در این جشنواره بین‌المللی حضور پیدا کند و با آثار کشورهای اقصی نقاط دنیا حاضر در این رویداد، رقابت کند.
زارعی تاکید کرد: تئاتر حوزه هنری و تئاتر ایران به سطحی رسیده که بتواند در ژانرهای مختلف در جشنواره‌های آسیایی، اروپایی و آفریقایی حضور پیدا کند. جا دارد از آقای سیدامیر جاوید مدیر بخش بین‌الملل حوزه هنری انقلاب اسلامی تشکر کنم چراکه در این چند سال، همکاری لازم و تمام و کمال را با مرکز هنرهای نمایشی داشته است. ما هر زمان که خواستیم نمایشی را به جشنواره‌های مختلف در کشورهای دیگر اعزام کنیم با آغوش باز از آن استقبال کردند. این امر نشان از این دارد که تئاتر حوزه هنری به جایی رسیده است که هم بتواند تجربیات خود را در جشنواره‌های کشورهای مختلف انتقال دهد و هم بتواند بحث جهاد تبیین و صدور انقلاب را که جزو وظایف ذاتی حوزه هنری است به خوبی انجام دهد.
وی درباره ویژگی‌های نمایش «آلاء» توضیح داد: نمایش «آلاء» به کارگردانی و نویسندگی محمد کاظم‌تبار، نمایشی در حوزه مقاومت و جنگ است که روایتی جذاب از مقاومت و جنگ و دفاع مقدس ما ارایه می‌دهد. این نمایش تاکنون توانسته اجراهای موفقی داشته باشد و جوایز بسیاری را کسب کرده است.
تونس در حوزه تئاتر، حوزه هنری را نماینده ایران می‌داند
مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری درباره ویژگی‌های جشنواره‌های تئاتر کشور تونس، یادآور شد: کشور تونس، کشوری است که بحث بیداری اسلامی برای اولین بار از آنجا آغاز شد و هنوز هم بحث بیداری اسلامی در این کشور مطرح است. هنرمندان و روشنفکران تئاتری کشور تونس، با ما در صهیونیست‌ستیزی و ظلم‌ستیزی ثابت‌قدم هستند و آثار هنری و تئاتری ضدصهیونیستی زیادی را تولید می‌کنند. در ضمن هم هنرمندان، هم مردم تونس سال‌ها است که از مدافعان مردم فلسطین و غزه هستند و افرادی هستند که در بحث انقلابی‌گری با ما بسیار هم‌سو بوده و پیشرو هستند.
خزاعی درباره معیارهای مدنظر جشنواره‌های تئاتری تونس برای انتخاب آثار ایرانی، گفت: انتخاب آثار هم از وجه هنری، هم محتوایی برای این جشنواره‌ها اهمیت دارد. معمولا در تونس به جهت اینکه کشوری بسیار سیاسی است، نمایش‌هایی که در جشنواره‌هایش روی صحنه می‌رود، جنبه‌های سیاسی بالایی دارد. در اکثر تئاترهای هنرمندان کشور تونس مفاهیمی چون مبازره با فساد، انقلابی‌گری و مبارزه با صهیونیست‌ها زیاد دیده می‌شود و این مساله در بحث انتخاب آثار ایرانی نیز موثر است.
وی با بیان اینکه تونس در حوزه تئاتر حوزه هنری را نماینده ایران می‌داند، افزود: بیشتر تئاترهایی که از ایران به تونس اعزام شده و در جشنواره‌های مختلف حضور پیدا کرده‌اند، آثار حوزه هنری هستند به گونه‌ای که می‌توان گفت جشنواره‌های تونس مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری انقلاب اسلامی را نماینده تئاتر ایران می‌دانند.
مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری در پایان درباره معرفی تماشاخانه بزرگ و تاریخی کشور تونس به هنرمندان تئاتر ایران، بیان کرد: تونس، در شمال آفریقا قرار دارد و به فرانسه و ایتالیا نزدیک است. سال‌ها قبل از اینکه مستعمره فرانسه باشد، مستعمره ایتالیا بود و شاید بیش از ۲۰ تماشاخانه به سبک قدیم روم در آنجا احداث شده بود. به جهت اهمیت این تماشاخانه‌ها، ما در حوزه هنری ۲ کتاب پژوهشی «تاریخ تونس» و «تماشاخانه‌های رومانی‌ها» نوشته دکتر ریاض رییس دانشگاه هنرهای زیبای شهر کاف را که درباره تماشاخانه‌های رومی در تونس و سبقه تئاتر تونس است ترجمه کردیم و قرار است توسط انتشارات سوره مهر حوزه هنری چاپ شوند.
کد خبر 6090132
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»